Татарско-русский словарь, 56000 слов, 7400 фразеологических выражений. - Институт языка, литературы и искусства им. Г. Ибрагимова. 2007.
аерылу — 1. (Аеру) 2. Башкаларда булмаган нин. б. сыйфатка ия булу, аермалы булу. рәв. АЕРЫЛЫП – Аермачык булып 3. Аерым кисәкләр, өлешләр барлыкка килү, бүленү. Бүленеп төрле якка китү 4. Ир белән хатын тур. : никахны (2) бозып, гаилә мөнәсәбәтләрен өзү… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
бүленү — 1. (Бүлү (1 7) ) 2. Аерылып чыгу, китү. Аерылып, тоткарланып калу … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
умарта — Бал кортларын асрау өчен эшләнгән әрҗә яки эче куыш юан багана (чолык). Шул әрҗәдә яки багана эчендә яшәүче кортлар. УМАРТА АЕРУ – Яңа күч ясап, ана корт янына җыелу һәм төп умартадан аерылып чыгу; бала аеру. УМАРТА АНАСЫ – Умартадагы ана корт.… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
башкалану — 1. Башка төрлегә әверелү 2. БАШКА ЧЫГУ – Төп гаиләдән яки хуҗадан аерылып чыгу, аерым яши (эшли) башлау … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
ычкыну — 1. Кидерелгән, эләктерелгән, ялганган, ябыштырылган, тоткан җирдән чыгу, салыну, төшү; өзелеп, аерылып китү. Бәйләгән әйбернең күзе өзелеп сүтелә башлавы турында оекның күзе ычкынган 2. Тотылган, эләккән, бәйләнгән җирдән кинәт котылу, аралану,… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
ил — I. 1. Хөкүмәте булган дәүләт, мәмләкәт. Як җир чит илләрдән кайту 2. Туган җир, ватан. Туган як 3. диал. Авыл 4. Халык, коллектив ил сүзеннән чыкма 5. күч. сир. Дуслык, татулык илме, яумы?. II. ИЛ – Умарта кортларының аерым семьясы; Күч. ИЛ АЕРУ… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
күренү — 1. Күз белән кабул ителү, карап сизелү, танылу, караганда күзгә ташлану, күзгә чалыну. Очрау, табылу 2. Килеп чыгу, килеп чыгып күзгә ташлану. Дөньяга чыгу, басылу (әсәр тур.) 3. Бер ягы, сыйфаты белән аерылып тору, күзгә ташлану. Сизелү, тоелу 4 … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
коелу — 1. Түгелү, чәчелү (бөртекле, вак, таралучан кисәкләрдән торган әйбер тур.). Таралу, яву. Вак кисәкләргә ватылып чәчелү, сибелү 2. Күпләп өзелеп, аерылып, йолкынып төшү; түгелү, сибелү (яфрак, йон, чәч, җимеш, орлыклар һ. б.) 3. Күпләп төшү, төшеп … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
кубу — 1. Ябышкан, береккән урыныннан аерылу, аерылып төшү. Кубалаклану һәм вакланып коелу 2. сөйл. Кузгалу, тору, күтәрелү (утырган яки яткан урыннан). Кинәт кузгалу, туктап, басып торган урыннан китү 3. Башлану, чыгу, күтәрелү (көчле җил, буран, давыл … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
өзелү — 1. (Өзү) 2. Тарту тартылудан аерым кисәкләргә бүленү, аерылу (бау, җеп һ. б. ш. тур.). Берәр нәрсәдән аерылып төшү, ертылып, киселеп аерылу 3. күч. Туктау, бетү (берәр төрле эш хәрәкәт). Кинәт тукталу, тукталып калу (тавыш һ. б. ш.). Бетү, юкка… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
секвестр — 1. Берәр төрле милектән файдалануны өлешчә яки тулысынча тыю (власть органнары тарафыннан эшләнә) 2. мед. Берәр төр тукыманың (гадәттә сөякнең) үлеп, сау организмнан аерылып торган өлеше, кисәге ярадан секвестр чыгу … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
